กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ที่ไม่ค่อยมีคนรู้จัก กำลังได้รับการยกย่องว่าเป็นหนทางใหม่ในการลดน้ำหนัก ทำให้ดูอ่อนกว่าวัย และอายุยืนขึ้น

กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ที่ไม่ค่อยมีคนรู้จัก กำลังได้รับการยกย่องว่าเป็นหนทางใหม่ในการลดน้ำหนัก ทำให้ดูอ่อนกว่าวัย และอายุยืนขึ้น

กลไกการกินตัวเองของเซลล์ (Autophagy) เป็นกระบวนการฟื้นฟูทางธรรมชาติ ที่เกิดขึ้นในระดับเซลล์ในร่างกาย ช่วยลดโอกาสในการเกิดโรคบางอย่างลงได้ รวมทั้งทำให้อายุยืนขึ้นด้วย

ในปี 2016 โยชิโนริ โอสุมิ นักวิทยาศาสตร์ชาวญี่ปุ่น คว้ารางวัลโนเบลสาขาการแพทย์จากการค้นพบเกี่ยวกับกลไกการกินตัวเองของเซลล์ ทำให้มีความเข้าใจเกี่ยวกับโรคต่าง ๆ ดีขึ้น เช่น โรคพาร์กินสัน และโรคสมองเสื่อม

• นักวิจัยญี่ปุ่นคว้าโนเบลการแพทย์จากการศึกษากลไกการกินตัวเองของเซลล์
• กว่าครึ่งหนึ่งของร่างกายคนเราไม่ใช่มนุษย์

นับจากนั้น บริษัทยาต่าง ๆ และนักวิชาการ ก็ได้แข่งกันหายาที่จะกระตุ้นกระบวนการดังกล่าว แต่ตอนนี้ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพและการกินอาหาร กลับบอกว่ากระบวนการนี้สามารถได้รับการการตุ้นให้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ด้วยการอดอาหาร ออกกำลังกายอย่างหนัก และจำกัดคาร์โบไฮเดรต

แล้วนักวิทยาศาสตร์ว่าอย่างไร?

"แน่นอน หลักฐานจากการทดลองในหนูระบุว่า เป็นเช่นนั้น" ดร. เดวิด รูบินสไตน์ ศาสตราจารย์ด้านพันธุกรรมระบบประสาทระดับโมเลกุล ที่มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์และสถาบันวิจัยโรคสมองเสื่อมของสหราชอาณาจักร กล่าว

"มีการศึกษาหลายอย่างที่ทำให้เกิดกระบวนการนี้ขึ้นได้ ด้วยการใช้เครื่องมือทางพันธุกรรม หรือ ยา หรือ การอดอาหาร และในกรณี้เหล่านั้น สัตว์มีแนวโน้มที่จะมีชีวิตยืนยาวขึ้น และมีรูปร่างโดยรวมที่ดีขึ้น"

Image copyrightGETTY IMAGES

อย่างไรก็ตาม เขาระบุว่า ยังไม่เป็นที่ชัดเจนว่า จะนำวิธีการนี้มาใช้กับมนุษย์ได้อย่างไร

"ยกตัวอย่างเช่น ในหนู คุณเห็นผลกระทบของการอดอาหารที่มีต่อสมองภายใน 24 ชั่วโมง และในบางส่วนของร่างกาย อย่างตับ เกิดขึ้นเร็วกว่านั้น แม้เราจะรู้ว่าการอดอาหารเป็นผลดี เราก็ยังไม่รู้อย่างแน่ชัดว่า มนุษย์จำเป็นต้องอดอาหารนานแค่ไหนเพื่อให้เห็นผล" ดร. รูบินสไตน์ กล่าว

การอดอาหารช่วยกระตุ้นกลไกการกินตัวเองของเซลล์ และผลดีของมันก็ได้รับการพิสูจน์จากการศึกษาอื่น ๆ อีกหลายชิ้นมาแล้ว

กลไกการกินตัวเองของเซลล์คืออะไร?

• คำว่า autophagy ซึ่งหมายถึงกลไกการกินตัวเองของเซลล์ หรือ มาจากภาษากรีกที่แปลว่า "ตัวเอง" และ "กิน"
• กลไกนี้เป็นกระบวนการ ซึ่งเซลล์สลายตัวและเริ่มนำส่วนประกอบของเซลล์กลับมาใช้ใหม่
• กลไกนี้ช่วยให้พลังงานและสร้างพื้นที่สำหรับใช้ในการฟื้นฟูเซลล์ขึ้นมาใหม่
• หลังการติดเชื้อ กลไกการกินตัวเองของเซลล์สามารถทำลายแบคทีเรียและไวรัสต่าง ๆ ได้
• เซลล์ใช้กลไกการกินตัวเองเพื่อกำจัดโปรตีนและออร์แกเนลล์ที่เสียหาย เพื่อลดผลกระทบด้านลบที่ทำให้เกิดการเสื่อมถอยของร่างกาย

กลไกการกินตัวเองของเซลล์ ถูกค้นพบครั้งแรกในทศวรรษ 1960 แต่เพิ่งมีการรับรู้ถึงความสำคัญพื้นฐานของมัน หลังจากงานวิจัยของโยชิโนริ โอสุมิ ในทศวรรษ 1990

"สิ่งที่เราค้นพบคือ มันช่วยป้องกันโรคหลายอย่าง เช่น พาร์กินสัน, ฮันทิงทัน, และโรคสมองเสื่อมบางรูปแบบ" ดร. รูบินสไตน์ กล่าว

Image copyrightREUTERS

คำบรรยายภาพโยชิโนริ โอสุมิ คว้ารางวัลโนเบลสาขาการแพทย์จากการค้นพบกลไกการกินตัวเองของเซลล์

"มันดูเหมือนจะให้ประโยชน์ในบริบทของการควบคุมการติดเชื้อ และช่วยป้องกันการอักเสบรุนแรงด้วย"

หนังสือเกี่ยวกับไลฟ์สไตล์แบบใหม่หลายเล่ม บอกว่า กระบวนการนี้ สามารถทำให้เกิดขึ้นได้ด้วยการเปลี่ยนแปลงการกินและรูปแบบการใช้ชีวิต อย่างเช่น การอดอาหาร ซึ่งได้รับความนิยมจากคนจำนวนมาก ที่ปรับรูปแบบการกินเป็น 5:2 (กินอะไรก็ได้ 5 วันต่อสัปดาห์ ส่วน 2 วันที่เหลือซึ่งต้องไม่อยู่ติดกัน ให้กิน 25% ของพลังงานที่ได้รับปกติ)

มวลกล้ามเนื้อ

หนังสือใหม่เล่มหนึ่งที่ชื่อว่า Glow 15 เขียนโดยนาโอมิ วิทเทิล "นักสำรวจสุขภาพ" ตามแบบฉบับของตัวเอง เธอได้กำหนดโปรแกรม 15 วัน รวมถึงการอดอาหารนาน 16 ชั่วโมง 3 ครั้งต่อสัปดาห์ การลดโปรตีนลงในบางวัน กินคาร์โบไฮเดรตในช่วงท้ายของวัน และบางช่วงมีการออกกำลังกายหนัก

ในการทดสอบขั้นพื้นฐานของโปรแกรมนี้กับอาสาสมัครที่มหาวิทยาลัยแจ็คสันวิลล์ ในรัฐฟลอริดา เธอบอกว่า เธอพบข้อดีจำนวนหนึ่ง

"บางคนน้ำหนักลดมากถึงประมาณ 3.18 กิโลกรัม ใน 15 วัน อีกหลายคนมีริ้วรอยร่องตื้นลดลง มีการเปลี่ยนแปลงของความดันโลหิต และมีมวลกล้ามเนื้อที่ไร้ไขมันมากขึ้น" เธอกล่าว

ดร. รูบินสไตน์ กล่าวว่า คำแนะนำในการด้านรูปแบบการใช้ชีวิตเหล่านี้ ไม่มีคำแนะนำใดที่จะทำให้เกิดอันตราย

"และถ้าคุณมีรูปแบบการใช้ชีวิตที่แย่ ถ้าคุณกินขนมขบเคี้ยวไม่เลิก และกินแต่อาหารขยะ เมื่อนั้นคุณก็จะไม่มีโอกาสในการทำให้เกิดกระบวนการนี้ขึ้น" เขากล่าว

เซลล์ประสาท

แน่นอนว่า การอดอาหารมากเกินไปไม่ใช่เรื่องดี และใครที่กำลังต้องการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการกินและการใช้ชีวิต ควรจะปรึกษากับแพทย์ก่อน

ดร. รูบินสไตน์ ยังหวังว่า ประโยชน์ของกลไกการกินตัวเองของเซลล์จะนำไปใช้รักษาโรคได้ในอนาคต

ในการทดลองของเขาค้นพบว่า โปรตีนเกาะกันเป็นกลุ่มในเซลล์ประสาทของผู้ที่ป่วยเป็นอัลไซเมอร์และพาร์กินสัน

"เราค้นพบว่า ถ้าคุณเริ่มกลไกการกินตัวเองของเซลล์ คุณจะกำจัดโปรตีนเหล่านี้ได้อย่างรวดเร็ว และยังช่วยป้องกันโรคทางพันธุกรรมระบบประสาทหลายอย่างได้ด้วย เช่น โรคฮันทิงทัน และโรคสมองเสื่อมหลายแบบ"

เขาหวังว่า วันหนึ่ง อาจจะมียาที่ช่วยกระตุ้นกลไกการกินตัวเองของเซลล์ได้ เช่นเดียวกับที่หลายคนหวังไว้

เมื่อไม่นานนี้มีรายงานว่า Casma Therapeutics บริษัทสตาร์ทอัพแห่งใหม่ในอเมริกา ได้รับเงิน 58.5 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือราว 1.87 พันล้านบาท เพื่อหายาตัวใหม่ที่ช่วยกระตุ้นกลไกการกินตัวเองของเซลล์